BELEDİYE MECLİS ÜYELİKLERİ NASIL BELİRLENECEK?

Bu dönem belki de siyaset anlamında yarışın ve heyecanın azaldığını hissedenler çoğunluktalar. Bunun en büyük sebebi ülke gündeminin yerelden çok genel üzerinde yoğunlaşmasıdır. Her ne kadar Ereğli bu konuda biraz farklılık gösterse de önceki dönemlerle mukayese edildiğinde siyasi profilin oldukça düştüğünü gözlemleyebiliriz. Peki, bunun yerel anlamda en büyük sebebi nedir?

1.      Öncelikle Ereğlili iş adamları ve ileri gelenleri bu dönem doğrudan siyasi yarışta bulunmak istememişlerdir.

2.      Ereğli’nin kanaat önderleri doğrudan kişiler üzerinde kanaat bildirmemiş ve taraf olmamaya özen göstermişlerdir.

3.      Partiler arası geçişler çok hızlı olduğundan insanların siyasete ve liderlere güveni azalmıştır.

4.      Siyaset, özellikle gençlerin ilgi alanı dışına çıkmıştır.

5.      Bayanların siyasette yer almasına yönelik çaba gösterilmediği için maalesef bu yönden de bir eksiklik vardır.

Şimdi gelelim seçime dair yazacağımız bu yazı dizisinin ilk bölümüne. Bu bölümde herkes tarafından merak edilen Belediye Meclis üyeliklerinin belirlenme biçimini anlatalım diye düşündük. Buna göre:

Mahalli İdareler Seçim Sistemi ve Usulüne göre; Büyükşehirlerde büyükşehir belediye meclis üyesi seçimi yapılmıyor. Büyükşehir meclis üyeleri, ilçe belediye meclisine seçilenlerden yasada belirtilen esaslara göre (son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre kademeli artar oranlı bir şekilde) seçilir. Büyükşehir Belediye Başkanının seçiminde seçim çevresi, büyükşehir belediye sınırından oluşur. İlçe belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri seçimi için, her ilçe (kapanan belde ve tüzel kişiliğini yitiren köyler dahil) bir seçim çevresidir. İlçe belediye meclislerine seçilecek üye sayısı; Genel nüfus sayımı sonuçları ve usulüne göre, ilçelerin nüfus yoğunluğu dikkate alınarak, kademeli bir şekilde artarak değişmektedir. Örneğin: Nüfusu 250 000’nin altında ve üstünde olan ilçeleri ele alırsak;

Nüfusu 100 001'den - 250 000'e kadar olan beldelerde 31,

Nüfusu 250 001'den - 500 000'e kadar olan beldelerde 37 asil ve aynı sayıda yedek üyelik hesaplanır.

Konya Büyükşehir Belediye Meclisine 99 üye seçilecektir. 31 belediye Başkanı ve 1 Büyükşehir Belediye Başkanı ile toplam sayı 131 büyükşehir belediye meclis üyesinden oluşacaktır.

Peki, ilçe belediye meclislerinden büyükşehir belediye meclisine ne kadar üye katılacağı nasıl belirlenecektir?

Büyük şehir belediye meclisleri belediye hudutları içinde kalan ilçe seçim çevreleri için tespit edilen belediye meclisleri üye sayısının her ilçe için beşte biri alınmak suretiyle bulunacak toplam sayı kadar üyeden teşekkül eder. Bu hesaplamada artık sayılar nazara alınmaz. Yedek üyelikler de aynı usulle hesaplanır. Büyükşehir belediye meclisinde, ilçe belediye başkanları doğal üye olarak yer alırlar.

Siyasi partilerin, çıkaracakları toplam belediye meclis üye sayısına göre artar oranda değişmektedir. Örneğin; belediye meclis üye sayısı 25 ve 31 olan beldelerde üç, 37 olan beldelerde dört adet kontenjan adayı gösterirler.

Kontenjan adayı, adayların sıralamasına dahil edilmeyerek aday listelerinde kontenjan adayı olarak ayrıca yazılır.

Verilen meclis üyesi listeleri, kontenjan adayları sayısı kadar noksan verilir. Yani ilçe seçim kurullarına sunulan meclis listesi, meclis üye sayısı 31 olan bir belediye için (3 'kontenjan üye' + 28 'normal üye' = 31 'toplam üye') şeklinde liste verilecektir.

Siyasi partiler kontenjan adaylarını merkez yoklaması ile tespit ederler. Ancak, merkez karar ve yönetim organları bu yetkisini il veya ilçe yönetim kurullarına devredebilirler.

Büyükşehir Belediyesi Yasasına göre İl Genel Meclisi adayı olmayacağından meclis üyeleri büyükşehirlerde tek liste halinde yapılmıştır.

Büyük şehirlerde, kontenjan adaylığından belediye meclisi üyeliğine seçilenlerden birinci sıradakiler beşte bir oranıyla sınırlı kalmak kaydı ile Büyükşehir Belediye Meclisine katılırlar

Buna göre; Ereğli ilçemizin nüfusunu 100 001-250 000 arasında olduğunu varsayarsak (doğal üye ilçe belediye başkanı dahil) toplam 7 üye büyükşehir belediye meclisinde yer alacaktır. 

Siyasi partilerin ve bağımsız adayların elde ettikleri belediye meclisi asil üye sayısı aşağıdaki gibi hesaplanır.

Bir seçim çevresinde kullanılan geçerli oy toplamının onda birine tekabül eden sayı, bütün partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy sayısından ayrı ayrı çıkarılır. Bu çıkarmadan sonra geriye oyu kalmayan siyasi partiler ve bağımsız adaylar üye tahsisinde hesaba katılmaz.

Yapılan çıkarmadan sonra geriye oyu kalan siyasi partilerin ve bağımsız adayların isimleri alt alta, kalan oyları da hizalarına yazılır. Bu sayılar önce bire, sonra ikiye, sonra üçe... şeklinde devam edilmek suretiyle o seçim çevresinin çıkaracağı asıl üye sayısına ulaşıncaya kadar bölünür. Elde edilen paylar, siyasi parti ayırımı yapılmaksızın, en büyükten en küçüğe doğru sıralanır Belediye meclisi üye tamsayısı kadar üyelikler, bu payların sahibi olan siyasi partilere ve bağımsız adaylara, sayıların büyüklük sırasına göre tahsis olunur.

Son kalan asıl üyelikler için birbirine eşit rakamlar bulunduğu takdirde bunlar, aralarında ad çekmek suretiyle, tahsis yapılır.

Kontenjan adayı gösterilen belediye meclis üyesi seçim çevrelerinde bu maddeye göre yapılan bölme işlemi kontenjan sayısı çıkarılmak suretiyle yapılır. Kontenjan adayı gösterilen bu seçim çevrelerinde geçerli oyların en çoğunu almış olan siyasi partinin kontenjan adayları belediye meclis üyeliğini kazanmış olurlar.

Büyük şehirlerde, kontenjan adaylığından belediye meclisi üyeliğine seçilenlerden birinci sıradakiler yukarıda belirtilen beşte bir oranıyla sınırlı kalmak kaydı ile Büyükşehir Belediye Meclisine katılırlar. Örnek: Nüfusu 250.000’nin altında olduğunu varsaydığımız Ereğli ilçe belediyesini örnek alalım; Bu belediyenin meclis üye sayısı 31 olup, büyükşehir belediyesinde 6+1 üye ile temsil edilecektir. Bu üyelerden biri belediye başkanı, diğerleri ise belediye meclisinden gidecek olan üyedir.

Ereğli’yi düşündüğümüzde ortalama 97.000 kişi oy kullanacaktır. Ereğli’de geçmiş seçimleri incelediğimizde oy kullanma oranı %84 civarında olmuştur. Bu ortalamayı dikkate alırsak bu seçimde yaklaşık 85.000 kişinin oy kullanması beklenebilir. Ereğli’de seçmenlerin çoğunluğunu bayanlar oluşturmaktadır.

Şöyle bir örnek verirsek, nüfusu 138.000 olan bir Ereğli, 31 asıl belediye meclis üyesi çıkaracaktır. Bu ilçede seçmen sayısının 97.000, Geçerli oyların toplamının 85.000, Kontenjan Üye Sayısının 3, Seçime katılan siyasi parti sayısının 6, Seçime katılan bağımsız aday sayısı 1 olduğunu kabul edelim. A. Partisi:30.000,  B. Partisi:25.000,  C Partisi:20.000, D Partisi: 5000,  E. Partisi:3.000, F. Partisi:1500 oy almış olsun.  bağımsız aday B1’in 500 oy aldıklarını varsayalım.(YSK’nın bir kararından örneklenmiştir)

Seçim sonuçları aşağıda belirttiğimiz işlem sırasına göre tanzim olunacaktır.

1. Adım: "Seçim çevresinde kullanılan geçerli oyların toplamı" yazısının karşısına (85.000) sayısı yazılır.

2. Adım: "Onda birlik baraj sayısı" yazısının karşısına, geçerli oyların 10'a bölünmesi suretiyle (8.500) sayısı yazılır.

3. Adım: Seçime katılan siyasi partilerin adları alfabe sırasına göre ilgili bölüme, bağımsız adayların soyadları ve adları siyasi partilerin altında ayrılmış olan yere yazılır.

4. Adım: A Partisinin karşısına 30.000, B Partisinin karşısına 25.000, C Partisinin karşısına 20.000, D Partisinin karşısına 5000, E Partisinin karşısına 3000, F Partisinin karşısına 1500, bağımsız aday karşısına 500 sayıları yazılır. Hepsinin karşısına baraj sayısı (8500) yazılır.

5. Adım: Siyasi partilerin ve bağımsız adayIN aldığı geçerli oylardan baraj sayısı çıktıktan sonra geriye oyu kalan A Partisinin 21.500, B Partisinin 16.500, C Partisinin 11.500; D, E, F Partisinin ve bağımsız adayların karşısına çizgi çekilir.

Yani tablo halinde gösterirsek;

6. Adım:  Buna göre barajı aşan A B C partileri arasında dağılım yapılacaktır. Diğerleri tasnif dışı kalmıştır.

7. Adım: Bu ilçede toplam 31 belediye meclis üyesi seçilecektir. Lakin 3 üye kontenjan olacağı için dağılım, bu kontenjan üyeler çıktıktan sonra yapılacaktır. Buna göre, 28 sayısı üzerinden dağılım yapılmalıdır.

8.Adım: Geçerli oylardan baraj sayısı çıktıktan sonra kalan sayıları (21.500, 16.500,  11.500) yazılır, devamına da bu sayıların önce bire, sonra ikiye, sonra üçe (3 kontenjan üyeliği çıktıktan sonra kalan sayı olan 28’e kadar) şeklinde bölünmesi sonucu bulunan paylar ilgili bölümlerindeki hanelere yazılır.

Yani şöyle tablo haline getirebiliriz:

9.Adım: Üye sırasına göre, üyeliklerin hangi partiden çıktığının listelenmesi işlemi yapılacaktır. Buna göre, bölümlerden kalanlar için en yüksek oyu olana üyelik verilir. Buna göre:

Bu tabloya göre A Partisi 13, B partisi 9, C Partisi 6 belediye meclis üyesi çıkaracaktır. 3 kontenjan üyeyi de eklediğimizde sayı 31 olacaktır. A Patisinin 1. sıra kontenjan üyesi ile 1. ve 2. sıra asıl üyeleri Büyükşehire, B Partisinin 1. ve 2. sıra asıl üyeleri Büyükşehire, C Partisinin 1. sıra asıl üyesi Büyükşehire meclis üyesi olacaktır. B ve C Partisinin kontenjan üyeleri meclis dışında kalacaklardır. Yukarıdaki tablo aslında Ereğli’de olması muhtemel seçim sonuçlarından birisi örnek alınarak şekillenmiştir.

10. Adım: Yedek üyeler için de aynı yöntemle, yanın sıralamaya dikkat edilerek dağılım yapılacaktır.

Her ne kadar bu örnek bir tablo olsa da bir partinin belediye başkanı çıkarmasına rağmen belediye meclisi oy oranları düşük olduğunda sıralama değişecektir. Bu sefer kontenjan üyesi belediye başkanlığını kazanamasa da diğer partiden büyükşehir belediye meclisine gidecektir.

Bir sonraki yazımızda Ereğli’de partilerin meclis üyesi adayları sıralaması ve isimleri üzerinden bir değerlendirme yapmaya çalışacağız.

Atalarımızın dediği gibi: "Kimsenin çayına zorla kaşık olmayın, şeker eridiğinde işiniz biter ve bir kenara koyulursunuz."

Selam ve hürmetlerimle.