Halk arasında zatürre olarak bilinen pnömoni, her yıl dünyada milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden oluyor. Uzmanlar, COVID vaka sayılarının artışa geçtiği sonbahar-kış döneminde 65 yaş üzeri veya kronik hastalığı olan kişilerin mutlaka zatürre ve grip aşışı yaptırması yönünde uyarılarda bulunuyor. Zira, Dünya Sağlık Örgütünün 2019 raporuna göre; zatürre ölümleri tüm ölüm sebepleri arasında 4'üncü sırada yer alıyor, hal böyleyken COVID zemininde gelişecek zatürre vakalarının daha yaygın ve ölümcül seyretmesi kuvvetle muhtemel. Nitekim, zatürre vakalarının en sevdiği yerin akciğer olduğunu söyleyen Romatem Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Sedat Akyol; “Aşı konusunda her zamankinden daha hassas olmalıyız, COVİD zaten akciğeri seviyor, bu durumda tabloya eklenecek pnömokok bakterisi zatürre, hatta kana karışarak sepsis, menenjit gibi ölümcül sağlık sorunlarına neden olabilir. En etkili savunmamız ise aşı olmak” ifadelerini kullandı.
Halihazırda Dünya çapında birçok koronavirüs aşı çalışması son aşamalara varmakla birlikte etkin bir aşılamanın ilkbahar, hatta yaz aylarını bulacağı öngörülüyor. Bu durumda sonbahar ve kış mevsiminde virüs ile baş başa kalacağız. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda sadece COVID değil, mevsimsel nezle-grip hatta zatürre etkenlerine de maruz kalacağız. Bunların hepsi aynı belirtilerle seyrettiğinden kitlesel bulaşmalarda durum iyice karmaşık hale geleceğinden, ayrım yapılana kadar geçecek sürecin hem hastalar, hem de sağlık sistemi için çok sancılı olacağı aşikar. O halde ne yapalım?
Mevsimsel grip ve zatürre etkenlerine karşı aşılanmanın çözüm olabileceğini belirten Romatem Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Sedat Akyol, “ Böylelikle yeterince aşılanmış bir toplumda gripal enfeksiyonların az sayıda ve hafif seyredeceğini, bunların üzerine eklenebilecek özellikle pnömokok bakterisine bağlı zatürre ve bağlısı ölümcül enfeksiyonlar önlenebilir. Zira akciğer iltihabı olan zatürrenin en önemli bakteriyel sebebi olan pnömokok bakterisi; aynı zamanda yetişkin ve çocuklarda menenjit, sinüzit, osteomiyelit (kemik enfeksiyonu), kan iltihabı ve orta kulak iltihabına da neden olan en önemli mikroorganizmadır. Öyle ki, solunum yolu ile geçen pnömoni her yıl yaklaşık 450 milyon kişiyi yani dünya toplamının yüzde yedisini etkilerken, yaklaşık 4 milyon kişinin de ölümüne sebep olmaktadır” dedi.

Aşıdan Zatürre Olmazsınız
Doktor Akyol, sözlerini şöyle sürdürdü:“Pandemi süreci dolayısıyla vatandaşlar aşı konusunda kafa karışıklığı yaşayabilir. Mevsim nedeniyle yaşanabilecek grip vakaları çoğu insanda hafif seyrederken, bazı kişilerde bronşit ve zatürreye ilerler. İlerleme oranı küçük olsa da kitlesel bulaşmalarda ciddi sayıları bularak sağlık sistemine ek yük getirir, pandemiden zaten bunalan sağlık sisteminin ek yükleri taşıyabilmesi zor, bu yüzden aşı büyük önem taşıyor. Aşılar, hastalığa neden olan gerçek virüs ya da bakterileri değil, bir nevi bunların kimlik bilgisini içerir. Aşılamadan sonraki ay içinde aşının kapsadığı grip ve pnömokok tiplerine karşı korunmaya yardımcı antikorlar üretilir. Aşılar hastalık bulaştırmaz, içeriğindeki koruyucu maddeler (aşı karşıtlarının iddia ettiğinin aksine) zehirlemez, kanser veya kısırlık yapmaz. Geçmişinizde ciddi bir alerji öyküsü yoksa aşıların yan tesiri herhangi bir ilaçta olduğu gibidir; çoğunlukla enjeksiyon bölgesinde hafif kızarıklık-şişme veya hassasiyet-ağrıdan öteye geçmez ve 1-2 günde kaybolur. Bazen hafif ateş-kırgınlık yaratabilir, bu durumda herhangi bir ateş düşürücü yeterlidir. “
Ömür Boyu Etki Sağlar
Akyol, “ Grip ve zatürre aşısı COVID-19’a karşı koruma sağlamaz. Grip aşısı 6 aylıktan itibaren herkese yapılabilir. Zatürre aşısı ise herkese gerekmez, esasen 65 yaş ve üzeri ile yüksek risklilere uygulanır. Bunlar, astım ve KOAH gibi kronik akciğer hastaları, doğumsal morarmalı kalp hastalığı ve kalp yetmezliği, diyabet(şeker) hastaları, koklear (iç kulak) implantlı, beyin-omurilik sıvısı (BOS) kaçaklı, doğumsal bağışıklık eksiği olanlar, orak hücre-talasemi ve hemoglobin zincir hastaları, dalağı olmayanlar, HIV(AIDS), nefrotik sendrom-kronik böbrek yetmezliği, immün baskılayıcı (kortizon-romatizma ilaçları) kullananlar, kanser kemoterapisi veya ışın tedavisi alanlar, lenfoma-lösemi-mültipl myeloma-yaygın kanser hastaları, böbrek-karaciğer gibi organ nakli yapılanlar, hepatit-siroz gibi kronik karaciğer hastaları ve alkol bağımlılarıdır.Zatürre aşısı Aile Sağlığı (ASM) ve Toplum Sağlığı (TSM) Merkezlerinde ücretsiz uygulanmaktadır. Ayrıca zatürre aşısı olmak isteyenler ücretiyle eczaneden temin ederek yaptırabilir. Ancak talep patlaması olduğundan temini zordur” diyerek sözlerini tamamladı.
Zatürre aşıları 2 tiptir;
Konjuge(7,13 tip); Pahalıdır, tek doz, 7 veya 13 farklı tipe karşı hücresel ömür boyu bağışıklık sağlar, çocuk ve yetişkinlere uygundur. Sağlık Bakanlığınca halen ücretsiz uygulanmaktadır.
Polisakkarit(23 tip); Ucuzdur, 23 tipe karşı salgısal geçici bağışıklık sağlar, 2 yaş üzerine uygundur, 5 yılda bir tekrarlanır, son yıllarda piyasada zor bulunmamaktadır.
Grip aşıları; farklı tekniklerle üretilebilir, virüs sürekli mutasyon geçirdiği için her yıl yeniden hazırlanır. Genelde kış mevsimini yaşayan ülkelerde en sık rastlanan 3 grip tipini kapsamakta iken koruyuculuk artması maksadıyla son yıllarda dörtlü tipleri piyasaya sunulmuştur. Uygulanması isteğe tabi olup ücretlidir, bazı ülkeler risk gruplarına ücretsiz uygulamakta olup halihazırda ülkemizde yeni tip aşılar piyasaya çıkmamıştır, COVID sürecinde ücretsiz uygulama olup olmayacağı belli değildir.
Önemli bilgi: İki farklı aşı uygulaması yapılacaksa ya aynı gün farklı kollardan uygulanmalı, veya iki aşı uygulaması arasına en az 1 ay süre konmalıdır. Tavsiye olarak; grip aşılarının piyasaya çıkması zaman alacağından halihazırda ulaşılabilien zatürre aşısı hemen uygulanmalıdır.